KADINLARDA En SIK GÖRÜLEN CİNSEL Sorunlar

ve Terapi Yöntemleri

Uzaktan-Online terapiler artık dünyanın bir çok ülkesinde yaygn olarak kullanılıyor.

Burada tercih tamamen terapi ve ya danışmanlık almak isteyen kişinin isteğine bağlı.

Cinsel sorunlar tahmin edildiğinden daha sık görülmekte ve aile ilişkilerini önemli derecede etkilemektedir.

Cinsel sorunların sıklığnı tespit edecek saha çalışmaları ülkemiz için malesef yetersizdir.

Elimizdeki verilerin çoğu uluslararası çalışmalardan ve hastaneye başvuran kişilerden elde edilmiştir.

Bu yazıda kadınlarda sık görülen cinsel işlev bozuklukları ele alınacaktır.

 

NORMAL CİNSEL FİZYOLOJİ

Cinsel işlev bozukluklarına geçmeden önce normal cinsel fizyolojiden bahsetmekte fayda var.

 

Yukarda kadın ve erkekte normal cinsel fizyolojinin 4 evresi görülmekte.

Şekilde görülmese de normal bir cinselliğin ilk aşaması Cinsel İstek Evresidir.

1. Cinsel istek

2. Uyarılma

3. Plato (Uyarılmanın en üst düzeyde devam etmesi)

4. Orgazm (Boşalma)

5. Çözülme

Bu 5 evre kadında ve erkekte oldukça benzer olmakla birlikte aralarında bazı farklar vardır.

1. Cinsel istek:

Normal bir cinsellik için olmazsa omaz ve en öenmli evre cinsel istek evresidir denebilir. Bu evre cinselliğin psikolojik yönünü oluşturur. Cinsel istek partnerle iletişim ve diğer ilişkileri de içeren çok yönlü bir etkileşimdir.

2. Uyarılma

Cinssel uyarılma ile erkek ve kadında cinsel organlarda kanlanma artar, erkekte peniste sertleşme ve ereksiyon; kadında ise vajende ıslanma ve kabarma, klitoriste büyüme olur.

Sağlıklı bir ilşki için uyarılmanın plato fazında ve orgazm olana kadar sürdürülmesi gerekmektedir.

Uyarılma evres erkekler için hızlı ve kısa, kadınlar için ise biraz daha yavaş ve uzun.

3. Plato

Uyarılmanın en üst düzeyde devam ettiği boşalma öncesi dönemdir. Cinsel organlarda ve tüm vücutta kanlanma artar.

Bu evrenin süresi kişiden kişiye değişir. Erkekte bu evrenin kısa olması erken boşalmaya neden olur.

4. Orgazm (Boşalma)

Orgazm erkekler için platodan sonra 1 kere olurken, kadınlarda platodan sonra birkaç kere olabiliyor.

5. Çözülme

Genital organlar gevşeyerek eski haline döner.

Erkeklerde kadınlardan farklı olarak YANITSIZ evre olarak tanımlanan bir dönem vardır. Orgazm sonrası erkeklerin tekrar uyarılmaları için kişisel farkllılık gösteren ve yaşla artan bir süre beklemeleri gerekmektedir.

 

KADINLARDA SIK GÖRÜLEN CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI (CİB)

Kadınların %30-%60'ının yaşamlarında en az bir cinsel işlev bozukluğu yaşadığı tespit edilmiştir.

Kadınlarda en sık görülen cinsel işlev bozukluğu ise cinsel isteksizlik ve cinsel uyarılma bozukluğudur.

Fakat tedavi amaçlı başvurular en sık vajinismus tanısı ile olmaktadır.

 

VAJİNİSMUS

Vajinismus nedir?

Cinsel ilişki sırasında kadın dış genital bölgesinin (vajen) istemsizce kasılarak cinsel birleşmeye izin vermemesi durumudur.

Vajenin dış üçte birlik kısmındaki pelvik taban kasları refleks olarak kişinin iradesi dışı kasılır. Beraberinde bacaklarda da kapanma ve kasılma da olabilir.

Sonuç olarak cinsel birleşme gerçekleşmez. Bir tür fobi gibi düşünülebilir. Adeta vajenin penise fobisi gibi.

Vajinismus ne sıklıkta görülür?

Toplumdaki yaygınlığını net olarak bilmek zor. Fakat 10 kadından birinde vajinimus olduğu ifade edilmektedir.

İki kadından birinde İlk ilişkide vajnismus düzeyinde olmasa da kasılma görülmektedir. Kadınlarda cinsel işlev bozukluğu nedeni ile yapılan başvuruların yarısı vajinismus nedeniyledir.

Vajinismus Nedenleri nelerdir?

En temel nedenlerden biri yetersiz cinsel eğitimdir. Malesef ülkemizde üniversiteler dahil hiçbir yerde ssağlıklı bir cinsellik için neler yapılması gerektiği anlatılmamaktadır. Herkesin zaten cinsel ilişkiyi bildiği kabul edilmektedir. Ama gerçek böyle değildir.

Diğer bir neden kadının aşırı kaygılı olması adeta cinsellikle ilgili fobik durumda olmasıdır. Vajinanın cinsel uyarıma adeta koorkarak ve kapanarak cevap vermeye istemsiz olarak koşullanmasıdır.

Çiftler arasındaki ilişkinin ve bağın kalitesi de cinselliği etkileyebilir.

Bilinç düzeyinde olmasa da, bilinçaltı olarak kadının bazı inaçları da vajinismusa neden olabilir. Bunlara cinsel mitler denilmektedir. Örneğin: Penisin vajeni yırtacağı, çok ciddi kanama ve ağrı olacağı, hamilelik ve doğum ile ilgili bilinçaltı aşırı korku ve endişeler, cinsel ilişki ile ilgili duyulan suçluluk, utanç ve günahkarlık düşünceleri vajinismusa yatkınlık oluşturmaktadır.

Eşler arası zayıf iletişim, eşini memnun edememe kaygısı, cinsel ilişki sırasında hissedilen suçluluk duygusu, kısa süren ön sevişme, organik sebepler de vajinismus gelişimine neden olabilmektedir.

Vajinismus Nasıl tedavi edilir?

Vajinismus psikolojik bir tablodur ve cinsel terapi eğitimi almış terapistlerce (psikiyatrist ya da psiklog) tedavi edilebilmektedir.

CİNSEL TERAPİ

Cinsel eğitim, iletişimi ve yakınlığı geliştirmek, duyumlara odaklanma alıştırmaları ve cinsel fantezi alıştırmaları cinsel terapinin parçalarını oluşturur.

Cinsel eğitim

Öncelikle çiftlerin cinsellikle ilgili algıları ve bilgileri değerlendirilir. Cinsellikle ilgili temel bilgiler verilir.

Vajinismusa neden olan gerçık dışı düşünceler (cinsel mitler) hakkında konuşulur ve gerekli bilgilendirme yapılır.

Cinsel eğitimde, cinsel anatomi ve fizyoloji de önemlidir.

Kadının cinsel anatomisini ve nasıl uyarılabileceğini bilmemesi bir çok cinsel işlev bozukluğuna neden olmaktadır.

Cinsel anatominin tıbbı terminoloji ile anlatılması terapist ve danışan arasında dil birliği sağlanmış olur ve böylece ve her ki taraf da görüşmelerde daha rahat ve anlaşılır bir iletişim kurabilir.

Cinsel fizyoloji eğitiminde kadın ve erkekte normal cinsel yanıt fizyolojisi anlatılır. Cinsel uyarılma, plato ve boşalma dönemileri ve özellikleri anlatılır.

İletişimi ve yakınlığı geliştirmek

Eşler arasında sağlıklı bir iletişim mutlu bir birlikteliğin temelidir.

Eşler kendi gündemlerini, yaşadıkları sorunları, istek ve beklentilerini birbirlerine rahatlıkla anlatabilmeli ve beraber planlar yapabilmelidir.

Tüm diğer konular gibi cinsellik te rahatça konuşulabilmelidir.

Cinsellik sadece fiziksel bir aktivite değil, aynı zamanda ve hatta daha çok zihinsel, duygusal ve romantik bir aktivitedir.

Eşler birbirlerine cinsellikle ilgili beklentilerini, nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadıklarını uygun bir biçimde ve rahatlıkla anlatabilmelidir.

Cinsel birleşme yasağı

Terapist tam bir cinsel ilişkiye izin verene kadar cinsel birleşme yasaklanır.

Cinsel ilişki yasağı ile cinselliğin cinsel birleşme dışındaki kısımlarına da önem verilmiş olur ve cinsel terapi ödevleri daha rahat bir şekilde yapılır.

Duyumlara odaklanma alıştırmaları

Bu alıştırmalarda eşlerin birbirlerinin bedenlerine yakınlık kurmaları, adeta fobik hale gelmiş temaslardan sıcak temaslara geçmeleri beklenir.

İlk aşamada eşlerin birbirlerine karşılıklı ve genital bölgeleri içermeyen masajlar yapmaları istenir.

Bu masajlar sırasında çifler öncelikle nasıl hissettiklerine odaklanmalı ve daha sonra birbirlerine bu duyumları rahatça ifade etmeli ve eşini yönlendirmelidir.

Sonraki aşamada ise masajlar genital bölgeleri de içermeli, yine duyumlara odaklanılmalı ve hisler karşılıklı paylaşılmalıdır.

Bu iki aşama aslında yeterli bir ön sevişmenin nasıl olması gerektiğini eşlerin yaşayarak anlamasını sağlar.

Kaliteli ve yeterli bir ön sevişme sağlıklı bir cinsel ilişki için oldukça önemlidir.

Ön sevişme yetersiz ise erkekte erken boşalma, kadında ise vajinismus, orgazm ve uyarılma bozuklukları ve cinsel isteksizlik meydan gelebilir.

Kegel egzersizi

Pelvis kasları sıkma ve gevşetme egzersizleri.

Vajen ve etrafındaki kasları istemli olarak kasıp-gevşetme ile istemsiz kasılmaların kontrolü sağlanır.

Parmak egzersizleri

Fobik şartlanma ile ortaya çıkan ve vajinismusa neden olan kasılma refleksini kontrol edebilmek için ilk aşamada parmak egzerszileri önerilir.

Parmak egzersizlerinde kadın aşamalı olarak kendi parmağı ile vajene dokunur ve giriş yapar.

Kadın aşamalı bir şekilde kendi parmağı ile kasılmaları kontrol ederek yeterli girişi sağladıktan sonra eşinin parmağı ile alıştırmalar devam eder.

Cinsel ilişki pozisyonu

Parmak egzersizlerinden sonra artık penis ile vajene giriş egzersizleri yapılır.

Bu tam bir ilişki değildir ve kontrol kadında olacak şekilde aşamalı olarak penis girişi sağlanır.

Penis ile yapılan egzersizlerde kadının üstte olduğu pozisyon kontrolü sağlaması ve kasılmayı kontrol etmesi açısından daha avantjlıdır.

Tedaviyle düzelme olasılığı ne kadardır? Terapi ne kadar sürer?

Cinsel terapi ile vakaların %90'ı düzelir.

Vajinismusun cinsel terapi ile kaç seansta düzeleceği değişkenlik gösterebilir. Fakat genelde 4-6 seansta sonuca ulaşılır. Bazı vakalarda 8-10 seans gerekebilir.

Tedaviye başlamadan önce eşlerin korunmaya başlaması da ayrıca önemli. Çünkü cinsel birleşme sorunu düzeldiğinde kadının hemen hamile kalması tedavinin tamamen oturmasını engellemekte. Hamilelik öncesi eşlerin bir süre sağlıklı bir cinsel hayat yaşamaları düzelmeyi pekiştirecektir.   

Kadın doğum uzmanına mı gitmelliyim?

Bu da malesef ülkemizde suistimal edilen bir konu. Kadınlar vajinismusu jinekolojik bir durum sanarak kadın doğum uzmanına gidiyor. Böyle bir durumda anatomik bir sorun yapışıklık gibi bir durum var mı diye muayene edilebilir.

Fakat bazı doktorlar da kızlık zarını almanın faydalı ya da gerekli olduğunu söylüyor. Hymenektomi (kızlık zarı operasyonu) ise herhangi bir faydası olan bir girişim değil, hatta ameliyat yerinde skar dokusu ile ağrıya neden olabiliyor.

Vajinismus kızlık zarı ile ilgili jinekolojik bir proble değil, psikolojik bir problemdir ve tedavisi cinsel terapidir.                   

                                      

CİNSEL İSTEKSİZLİK

Cinsel isteksizlik sadece cinsel birleşmeye karşı olan isteksizliği değil, cinsellikle ilgili konuşmak ve hayaller kurmak gibi cinselliği çağrıştıran her şeye karşı isteğin azalması ya da hiç olmamasıdır.

Cinsel isteksizlik, cinsel ilgi ve isteğin, cinselliğe başlama sıklığının azalması,

Cinsel etkinliklerden alınan hazzın azalması ya da yokluğu,

İçsel ya da dışsal cinsel uyarılara karşı oluşan yanıtın azalmasıdır.

Cinsel isteksizlik sıklıkla cinsel uyarılma bozukluğu ile beraber görülmektedir.

Cinsel isteksizlik  ne sıklıkta görülmektedir?

Cinsel isteksizlik kadınlarda en sık rastlanan cinsel işlev bozukluğudur ve sıklığı %20-30 olarak bildirilmektedir.

Cinsel isteksizlik nasıl tedavi edilebilir?

Öncelikle cinsel isteksizliğe neden olabilecek biyolojik nedenler gözden geçirilmelidir.

    Ürolojik bozukluklar: Vajinit vb. enfeksiyonlar

    Hormonal bozukluklar: Diabet, hipotiroidi, hiperprolaktinomi vb.

    Nörolojik ve Kardiyolojik bozukluklar

    Alkol ve bazı ilaçlar: Bazı depresyon ve tansiyon ilaçları vb.

Daha sonra psikolojik ve sosyal nedenler ele alınmalıdır.

    Psikiyatrik bozukluklar: Depresyon, Obsesif kompulsif bozukluk, Yaygın anksiyete     bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, eşte olan cinsel işlev bozukluğu vb.

    Psikolojik ve sosyal nedenler: Cinsel fobi ve kaçınmalar, gebelik korkusu, stres ve üzüntü     kaynağı olan yaşam olayları, eşe olan ilgi kaybı ve yakınlık sorunları.

Kadınların cinsel isteği erkeklere göre daha kırılgandr. Eşi ile o sıradaki iletişim ve ilişkilerinin durumu, ya da yaşadığı başka herhan bir günlük stres ile cinsel istekleri azalabilir.

Kadında cinsel isteksizlik sornu varsa, yaşadığı ilişkinin cinsellik dışı diğer boyutları da gözden geçirilmelidir.

Öncelikle biyolojik nedenler gözden geçirilir ve tedavi edilir. Daha sonra psikolojik nedenler ile ilgili çalışılır.

CİNSEL TERAPİ

Öncelikle cinsel ilgi ve uyarılmayı azaltacak biyolojik, psikolojik ve sosyal nedenler ortadan kaldırılır.

Daha sonra cinsel ilgi ve uyarılmayı artırmak için kişinin nelerden haz aldığını keşfetmesini sağlayacak ödevler verilir.

Cinsel eğitim, iletişimi ve yakınlığı geliştirmek, duyumlara odaklanma alıştırmaları ve cinsel fantezi alıştırmaları cinsel terapinin parçalarını oluşturur

Cinsel eğitim

Cinsel eğitime, cinsel anatomi ve fizyoloji eğitimi ile başlanır.

Kadın cinsel anatomisini ve nasıl uyarılabileceğini bilmemek bir çok cinsel işlev bozukluğuna neden olmaktadır.

Cinsel anatominin tıbbı terminoloji ile anlatılması terapist ve danışan arasında dil birliği sağlanmış olur ve böylece ve her ki taraf da görüşmelerde daha rahat ve anlaşılır bir iletişim kurabilir.

Cinsel fizyoloji eğitiminde kadın ve erkekte normal cinsel yanıt fizyolojisi anlatılır. Cinsel uyarılma, plato ve boşalma dönemileri ve özellikleri anlatılır.

İletişimi ve yakınlığı geliştirmek

Eşler arasında sağlıklı bir iletişim mutlu bir birlikteliğin temelidir.

Eşler kendi gündemlerini, yaşadıkları sorunları, istek ve beklentilerini birbirlerine rahatlıkla anlatabilmeli ve beraber planlar yapabilmelidir.

Tüm diğer konular gibi cinsellik te rahatça konuşulabilmelidir.

Cinsellik sadece fiziksel bir aktivite değil, aynı zamanda ve hatta daha çok zihinsel, duygusal ve romantik bir aktivitedir.

Eşler birbirlerine cinsellikle ilgili beklentilerini, nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadıklarını uygun bir biçimde ve rahatlıkla anlatabilmelidir.

Sağlıklı bir iletişim için en önemli bir diğer etekn ise İYİ BİR DİNLEYİCİ olsbilmektir.

Sabırla, önyargılı olmadan, anlamaya çalışarak ve empati yaparak karşımızdakini dinleyebilmek iyi bir iletişimin olmazsa olmazıdır.

Duyumlara odaklanma alıştırmaları

Bu alıştırmalarda eşlerin birbirlerinin bedenlerine yakınlık kurmaları, adeta fobik hale gelmiş temaslardan sıcak temaslara geçmeleri istenir.

İlk aşamada eşlerin birbirlerine karşılıklı ve genital bölgeleri içermeyen masajlar yapmaları istenir.

Bu masajlar sırasında çifler öncelikle nasıl hissettiklerine odaklanmalı ve daha sonra birbirlerine bu duyumları rahatça ifade ermeli ve eşini yönlendirmelidir.

Sonraki aşamada ise masajlar genital bölgeleri de içermeli, yine duyumlara odaklanılmalı ve hisler karşılıklı paylaşılmalıdır.

Bu iki aşama aslında yeterli bir ön sevişmenin nasıl olması gerektiğini eşlerin yaşayarak anlamasını sağlar.

Kaliteli ve yeterli bir ön sevişme sağlıklı bir cinsel ilişki için oldukça önemlidir.

Ön sevişme yetersiz ise erkekte erken boşalma, kadında ise orgazm ve uyarılma bozuklukları ve cinsel isteksizlik meydan gelebilir.

Cinsel fantezi alıştırmaları

Cinsellik zihinsel, duygusal, bedensel ve romantik bir ilişkidir.

Eşlerin birbirlerine cinsellikle ilgili duygu ve isteklerini, düşüncelerini anlatabilmeleri, karşılıklı konuşmaları oldukça önemlidir.

Cinsel hayatı renklendirecek ve her iki tarafın da uygun gördüğü değişiklik ve yenilikler ile cinsel ilişki daha kaliteli ve verimli olacaktır.

Cinselliği tekdüzelikten kurtarmak daha sağlıklı bir cinsel yaşam sağlayacaktır.

 

ORGAZM BOZUKLUĞU

Orgazm bozukluğu orgazmın aşırı gecikmesi, çok nadir olması, hiç orgazm olamama ya da orgazm hissinin zayıf ve yeterli olmaması ile tanımlanabilir.

Orgazm bozukluğu tanısı koyabilmek için bu soruna neden olabilecek başka bir psikiyatrik bozukluğun (örneğin depresyon, anksiyete vb.), bedensel başka bir hastalığın ya da kullanılan ilacçların, fiziksel  ya da psikolojik şiddet gibi  ciddi bir ilişki sorununun ya da ciddi stresli bir yaşam olayının olmaması gerekmektedir.

Orgazm bozukluğuna neden olabilecek tüm diğer nedenler dışlandığında bile sorunun en az 6 ay devam etmesi halinde tanı konabilmektedir.

Orgazm bozukluğu sıklğı

Batı ülkelerinde yapılan çalışmalarda kadınlarda orgazm bozukluğunun %20-30 oranında görüldüğü ifade edilmektedir.

Ülkemizde bu konuda yapılan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Fakat batılı ülkelere göre daha yüksek oranda görüleceği tahmin edilmektedir.

Yaşla beraber kadınların orgazm olma ve cinsel doyum olasılıkları artmaktadır. Otuzlu yaşlarda kadınların cinsel performansı kendi zirvesine ulaşmaktadır.

Nedenleri

Diğer hastalık ve tıbbi nedenler: Hormonal, Ürolojik , Nörolojik ve Damar hastalıkları

Kullanılan ilaçlar: Antidepresanlar, Diazem ve benzeri sakinleştiriciler

Psikolojik ve sosyal nedenler:

    İçine kapanık, depesif ve çekingen kişilik özelikleri

    Olumsuz beden algısı

    Psikolojik ve cinsel travmalar

    Eşteki cisnsel işlev bozuklukları

    Cinsellikle ilgili yanlış bilgi ve korkular

    Pskiyatrik hastalıklar

Cinsel terapi

Öncelikle cinsel ilgi ve uyarılmayı azaltacak biyolojik, psikolojik ve sosyal nedenler ortadan kaldırılır.

Daha sonra cinsel ilgi ve uyarılmayı artırmak için kişinin nelerden haz aldığını keşfetmesini sağlayacak ödevler verilir.

Cinsel eğitim, iletişimi ve yakınlığı geliştirmek, duyumlara odaklanma alıştırmaları ve cinsel fantezi alıştırmaları cinsel terapinin parçalarını oluşturur.

Orgazm bozukluğu için cinsel terapide yapılacaklar, cinsel isteksizlik terapisinde yapılanlara benzerlik göstermektedir.

Yrd. Doç. Dr. Ümit Sertan Çöpoğlu

Psikiyatri Uzmanı & Psikoterapist